Cách phân biệt gốm vuốt tay và gốm đổ khuôn

Các mẫu bình gốm của PKND

Gốm vuốt tay là gì?

Gốm vuốt tay là loại gốm truyền thống được tạo hình trực tiếp dưới đôi bàn tay người nghệ nhân trên bàn xoay. Đây là cách làm cầy kỳ và yêu cầu người thợ làm có tay nghề cao để có thể hoàn thiện sản phẩm, bởi vì để có thể làm một sản phẩm gốm bằng phương phát vuốt tay thì người thợ cần trải qua rất nhiều công đoạn từ: chọn đất sét => xử lý đất => tạo hình => phơi xấy,...

Tuy nhiên các sản phẩm được làm bằng phương pháp vuốt tay thường có giá trị cao hơn so với các sản phẩm đổ khuôn bởi tính độc bản, tinh xảo cũng như chứa đầy công sức của người nghệ ngân tạo ra nó.

Các sản phẩm gốm vuốt tay thường có các xoáy đặc trưng ở đáy bình và có trọng lượng năng hơn vì khi tạo hình nếu lớp gốm quá mỏng sẽ khó tạo hình.

Hình ảnh nghệ nhân đang tạo hình gốm

Gốm đổ khuôn là gì?

Gốm đổ khuôn là loại gốm được tạo hình sản xuất hàng loại bằng khuôn thạch cao. Được làm bằng thạch cao bởi lẽ khuôn thạch cao dễ chế tạo, hút ẩm và dễ tách khuôn. 

Hồ rót là loại chất lỏng được nghiền hoặc cắt nhỏ trộn với nước tạo nên một dung dịch lỏng có độ ẩm từ 32-40% để khi đổ vào miệng khuôn hẹp sẽ thuận tiện hơn trong quá trình tạo hình. 

Rót khuôn là quá trình rót hồ vào khuôn thạch cao, để khi sản phẩm khô có thể làm nguội và trang trí được như những sản phẩm tạo hình xoay gốm khác.

Do khuôn thạch cao có khả năng hút nước, nên khi rót, hồ sẽ chuyển động theo hướng thành khuôn, phối liệu trong hồ sẽ bám đều đặn và đặc dần, theo đó chiều dày của sản phẩm cũng tăng dần. Trong lúc rót hồ, muốn tạo ra sản phẩm đồng đều, người thợ cần phải có kinh nghiệm để biết lúc nào nên rót hồ thừa ra khỏi khuôn. Có như vậy, sản phẩm mới đồng nhất, đạt tiêu chuẩn, không dày, không mỏng.

Hiện nay trên thị trường chủ yếu lưu hành là loại gốm đổ khuôn này bởi cách gia công nhanh chóng, tiết kiện được nhân lực mà vẫn đảm bảo được các yêu cầu về thẩm mỹ cũng như kỹ thuật cho sản phẩm.

Khuôn thạch cao làm gốm

Làm sao để phân biệt gốm vuốt tay và gốm đổ khuôn?

Để phần biệt gốm vuốt tay và gốm đổ khuôn ta dựa vào các yêu tố sau:

Vết hằn tròn ở đáy bình

Nếu ở phần đáy của bình có các vết hằn vòng tròn đều nhau thì có thể đây là một sản phẩm gốm vuốt tay, bởi lẽ khi tạo hình bằng tay sẽ dùng đến bàn xoay, trên các bàn xoay này có các gờ hình tròn giúp tăng ma sát tránh việc gốm bị văng ra khi quay.

Vòng tròn ở đáy bình là dấu hiệu của bàn xoay

Dấu vuốt tay ở mặt trong của bình

Các bạn hãy nhìn vào nòng trong của bình, nếu ở trong nòng các các đường vòng giống như hình thì rất có thể đây là gốm vuốt tay, đây chính là dấu ấn của đôi bàn tay người nghệ nhân khi xoay vòng và tạo hình sản phẩm.

Các đường vân được tạo ra dưới lực vuốt chỉ có ở gốm vuốt tay

Các bạn có thể nhìn sự khác biệt giữa 2 loại gốm

Trọng lượng gốm vuốt tay nặng hơn

Gốm vuốt tay thông thường sẽ nặng hơn bởi vì thành phần đất làm gốm vuốt tay đặc hơn, đồng thời với đó khi tạo hình người nghệ nhân cần dùng một lượng đất nhiều hơn để tạo hình sản phẩm.

Kết luận

Nếu một sản phẩm có đầy đủ các yêu tố trên thì gần như chắc chắn đó là một sản phẩm gốm vuốt tay rồi, tuy nhiên điều quan trọng nhất trong gốm sứ vẫn là phù hợp với mình nên bạn đọc hãy nựa chọn thật kỹ nhé, điều quan trọng không phải là vuốt tay hay đổ khuôn mà là giá trị của nó đem đến với mình.

Bạn đọc có thể tham khảo thêm các sản phẩm cả vuốt tay và đổ khuôn tại đây: Bình gốm Bát Tràng